Bu içerik, Aslıhan Aksakal tarafından hazırlanmıştır.
| Bu içerik, misafir yazar tarafından hazırlanmıştır. Siz de Tarih-i Kadim’de kendi içeriğinizi paylaşmak istiyorsanız tıklayın. |
Üzerlik; yabani kimyongiller familyasından, Mayıs ile Ağustos ayları arasında çiçeklenen, çoğunlukla taşlık ve kumluk bölgelerde görülen otsu bir bitkidir. Varlığı ilk olarak Miladi birinci asırdan beri takip edilebilen üzerliğe Türkiye’nin Orta Anadolu bozkırlarında rastlanılmaktadır.
İnsanlık, tarihi bilinmeyen zamanlardan itibaren dertlerinin dermanını tabiatta aramıştır.
Üzerliğin hem kökleri hem tohumları çeşitli hastalıklarda tedavi için kullanılır. Üzerliği kimi zaman yalnız kimi zamansa farklı bitkilerle harmanlanmış olarak; frengi, sıtma, egzama, romatizma, çeşitli sinir hastalıkları gibi pek çok hastalığın tedavi aşamasında görmek mümkündür.
Tedavi edici özellikleri bulunan üzerlik, kötü ruhlardan arınmada kendisine sığınılan bir bitki olmuştur.
İnsanlar üzerliğin kutsallığına inandığından bitkinin tohumlarını üzerinde taşımıştır. Tohumları bir ipe dizerek nazarlık oluşturmuş ve evinin duvarına asmıştır. Bunlar nazara gelmemek için, kötü ruhlardan ve “kem” gözlerden korunmak adına alınan tedbirler olmuştur.
Nazardan korunmak için kullanılan diğer bir yöntem ise üzerliğin ateşe atılarak tütsülenmesidir.
Ateş, Türk toplumlarında çok eski zamanlardan beri bir arınma vasıtasıdır. Üzerliğin ateşe atılarak tütsülenmesi, hem nazardan korunmak amacıyla hem de nazar değen kişiler için çare olması amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Üzerlikle tütsülenmenin halk içerisinde belli ritüelleri vardır.
Ritüel esnasında birtakım tekerlemeler okunur, nazar eden kişiye beddualarda bulunulur. Nazar değen kimsenin nazardan kurtulması için bazı sözler söylenir.
Kaynakça
- Emeksiz, Abdülkadir, “Türk Halk Kültüründe Üzerlik”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Dergisi, Cilt: XXVIII, İstanbul, 1998.
- Şahin, Kübra, Üzerlik Bitkisinin Türk Halk Kültürü ve Sanatı Açısından İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Anasanat Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2012.