Tarihin En Büyük Savaş Makinesi: 7 Maddede Roma’da Askere Alım Tavsiyeleri

Romalılar, tarihin en uzun soluklu imparatorluklardan birini kurmuştur. Bu imparatorluğu ise kuvvetli, caydırıcı ve disiplinli orduları sayesinde kurmuşlar ve korumuşlardır. Ancak Romalılar, Geç İmparatorluk Dönemi’nde (M.S. 286-641) ordularının yenilgi üstüne yenilgi almalarından ötürü, bu meseleye çözüm bulma arayışına girdiler. Tıpkı Bizans ve Osmanlılar gibi Romalılar da, özellikle askerî konulardaki bu farkındalıklarından sonra, bu düğümü eski muzaffer zamanlarından örnek alarak çözmeyi hedeflediler.

M.S. IV. yüzyılın ortalarında doğan ve V. yüzyılın başlarında öldüğü düşünülen Romalı yazar Flavius Vegetius Renatus, bu konu hakkındaki çözüm önerilerini, De Re Militari (Askerlik Üzerine) adlı bir risalede toplayarak, bunu dönemin imparatoru I. Theodosius’a sunar. Kronik Kitap’ın katkıları ve Samet Özgüler’in çevirisiyle bu kitabı, artık günümüz Türkçesiyle, Roma Savaş Sanatı adıyla okuyabiliyoruz. Bu yazımızda ise, bahsedilen yazarın kitabından yararlanarak, askere alıma dair önerilerini listelemeyi hedefledik. İyi okumalar.

1- Ilıman bölgelerin insanları askere alınmalıdır.

Flavius Vegetius, çok sıcak bölgelerde yetişen insanların çok zeki ancak, savaşta yeterli cesareti ve metaneti göstermekte çekindiklerini; soğuk bölgelerde büyüyen insanların ise daha az zeki ancak, savaşta oldukça cesaretli ve metenetli olduklarını gözlemlemiştir. Bundan dolayı, bu iki iklimin vasatında yetişen insanların askerlik için daha uygun olduklarını savunur (30-31).

2- Taşrada büyüyenler askere alınmalıdır.

Flavius Vegetius, şehirde büyüyen insanlardan ziyade, taşrada büyüyen vatandaşların askere alınması gerektiğini önerir. Çünkü, şehirdeki insanın rahata ve refaha alıştığını; ancak taşradakilerin daha kanaatkâr, daha çalışkan ve dayanıklı olduklarını gözlemlemiştir. Zira şehirdeki insana kıyasla, daha az hazla tanıştıkları için ölümden daha az korkacaklarını savunur (31-32).

3- Ergenlik çağına girenler askere alınmalıdır.

Flavius Vegetius, ergenlik çağına girmiş erkeklerin, fiziksel olarak dinç, çevik, güçlü ve atılgan olduklarını; toyluklarından ötürü de öğrenmeye ve alışmaya daha müsait olduklarını söyler (32).

4- Kuvvet ve güç, boy ölçüsünden daha kıymetlidir.

Flavius Vegetius, acemi seçimlerinde her zaman standart bir boy ölçüsünün peşinden koşulduğunu söylemiştir. Ancak, artık eski dönemlerdeki kadar nüfus yoğunluğunun olmamasından dolayı bu ölçüleri çok gerekli görmez. Bunun için, askerin boyundan ziyade kuvvetine önem verilmesi görüşündedir (33-34).

5- Askere alınacak kişinin duruşuna bakılmalıdır.

Flavius Vegetius, askerliğe alınacak bir kişinin; keskin gözlü, dik boyunlu, geniş göğüslü, omuzları yapılı, kolları kuvvetli, parmakları uzun, midesine hâkim, dar kalçalı ve kaslı baldırlara ve ayaklara sahip olması gerektiğini söyler. Dolayısıyla, bu özelliklere sahip olan vatandaşın, önceki maddede de belirtildiği gibi, boyunun çok da önemli olmadığını vurgular (35).

6- Asker olacak birinin önceki mesleğine bakılmalıdır.

Flavius Vegetius, askere alınacak birinin, mesleğinin çok önemli olduğunu söyler. Ona göre, balıkçılar, kuş avcıları, pastacılar, dokumacılar ve kadın işleriyle bağlantısı olanlar ordudan uzak tutulmalıydı. Duvar ustaları, demirciler, marangozlar gibi zanaatkârlar; araba tamircileri, geyik ve yaban domuzu gibi hayvanların avcıların askere alınmasını faydalı bulur (35).

7- En önemlisi, iyi bir karaktere sahip olmalıdır.

Flavius Vegetius, devletin esenliğinin, imparatorluğun gücü ve Roma’nın şanının temelinin, askerlerin özenle seçilmesine bağlar. Böylesine önemli bir göreve sahip bir kişinin, sadece fiziksel yeterlilikten ziyade, sağlam bir karaktere ve ahlaka sahip olması gerektiğini vurgular. Ona göre, iyi bir karaktere sahip bir asker, firar etmekten utanır, savaşlardaki sorumluluğunun bilince olur (35).