Roma İmparatoru Commodus’un M.S. 193 yılında varis bırakamadan öldürülmesinin ardından Antoninus Hanedanı sonlanmış, Pertinax’a suikastçiler tarafından imparatorluk önerilmişti. Pertinax böylece 193 yılında Senatus’un ve ordunun onayı ile imparator olduysa da izlediği birtakım politikalar ve yerine getiremediği vaatler neticesinde yaklaşık üç ay sonra askerleri tarafından öldürüldü. Pertinax’ın öldürülmesinin ardından, boşalan imparatorluk tahtına oturmak için kulislerde iki isim geçiyordu: Pertinax’ın kayınpederi Sulpicianus ve o sırada senatör olan Didius Iulianus. Bu yazımızda, Didius Iulianus’un nasıl imparator olduğu ve kısa süreli iktidarında Roma İmparatorluğu’nda neler yaşandığına dair özet niteliğinde bir bilgilendirme yapılmak istenmiştir.
Didius Iulianus, 30 Ocak 133 tarihinde Mediolonium’da (Milano) doğdu. Marcus Aurelius’un annesi Domina Luculla’nın yanında eğitim gördü. Sırasıyla quaestor, aedilis ve praetor oldu. Germania’daki XXII. Primigenia Lejyonu komutanlığını da üstlendi ve bir dizi askerî başarılar elde etti. Belgica, Aşağı Germania, Bithynia ve Africa’da yöneticiliklerle bulundu. Pertinax ile birlikte konsüllük yürüttü. Didius Iulianus’un Pertinax ile ilişkisi, Commodus’un öldürülüşünün ardından imparator ilan edildikten sonrasında da iyi seyirde devam etti.
Pertinax’ın Romalı askerlerce öldürülmesinin ardından, Didius Iulianus, Pertinax’ın kayınpederi Sulpicianus’un şehrin ileri gelenleri ile bir toplantı yaptığı haberini aldı. Bunun üzerine Didius Iulianus, şehirdeki askerlere çeşitli vaatler vererek onların desteklerini topladı ve toplantıya müdahale etti. Ardından Roma’daki askerlere ve bürokratlara büyük bir miktarda rüşvet vererek, onların desteği ile Senatus’un önüne çıktı ve imparator ilan edildi. Böylece Didius Iulianus, Augustus unvanı olarak Roma tahtına oturdu. Ancak, Didius Iulianus’un yasal imparator ilan edilmesi, imparatorluktaki düzeni tesis edemedi. Zira, hükümdarlık hakkını parayla satın alan bir imparatora, tüm lejyonların sadık kalması beklenemezdi.
Roma halkı, Didius Iulianus’tan nefret etmiş, Britannia’da Clodius Albinus’un askerleri, Illyria’da Septimius Severus’un askerleri ve Syria’da Niger’in askerleri, komutanlarını imparator ilan etmişlerdi. Böylece bir iç savaş durumu ortaya çıkmıştı. Didius Iulianus, Niger’i suikaste uğratmak için seçkin bir askerini göndermiş olsa da suikast girişimi başarıya ulaşmamış ve hiç beklemediği Septimius Severus’tan gelen isyan haberi onu iyice endişelendirmişti. Bunun üzerine Didius Iulianus, Septimius Severus’u ve askerlerini vatan haini ilan ettirmek için Senatus’u ikna etmişti.
Ancak, Septimius Severus’un ordusuyla Ravenna’ya kadar gelmesi ve başlarda Didius Iulianus’u destekleyen birçok senatörün taraf değiştirmesiyle raber, Didius Iulianus imparatorluk yetkisini Septimius Severus ile paylaşma fikrini öne sürdü. Fakat, kendisinden emin olan Septimius Severus’un bu öneriyi kabul etmeye niyeti hiç yoktu. Didius Iulianus, Septimius Severus’un ilerlemeye devam etmesi üzerine askerî bir direniş tertip etse de bu direniş çok cılız kaldı. Bir süre sonra Didius Iulianus, bütün destekçilerini kaybederek yapayalnız kaldı. Senatus, Septimius Severus’u imparator ilan etti. Bu ilanın ardından, Septimius Severus’un emriyle askerler, 1 Haziran 193 tarihinde Didius Iulianus’un infazını gerçekleştirdiler. Septimius Severus’un imparator ilan edilmesiyle Roma tarihinde Severus Hanedanı dönemi başlamış oldu.
Yararlanılan Kaynaklar
Akşit, O. Roma İmparatorluk Tarihi (M.S. 193-395). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1985.
Spartianus, A. Didius Iulianus. içinde, Historia Augusta: Hadrianus’tan Clodius Albinus’a Roma İmparatorları. İstanbul: Kronik Kitap, 2019.
Tekin, O. Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.