Bu içerik, misafir yazar tarafından hazırlanmıştır. Siz de Tarih-i Kadim’de kendi içeriğinizi paylaşmak istiyorsanız tıklayın. |
Fulcher, 1058 ya da 1059 yılında, günümüzde Fransa sınırları içerisinde yer alan Chartres kentinde doğdu. Hayatı hakkındaki bilgileri ancak eserinden edinebiliyoruz ki buna bakarak papazlık eğitimi aldığını söyleyebiliriz. 1095’te Papa II. Urbanus’un Clermont’tan Katolik Hıristiyanlara yaptığı Haçlı Seferi konuşmasının şahidi olup olmadığını bilmiyoruz lakin eserinde orada olduğunu belirtmez. Eğer orada olsaydı bunu belirtmekten çekinmeyeceğini düşünüyorum. Buna karşılık Urbanus’un konuşmasının dökümüne eserinin başında yer verir. Nitekim Fulcher de, Papa’nın yaptığı çağrıya karşılık vererek Blois Kontu Stephen’ın ordusunda Birinci Haçlı Seferi’ne katılmıştır.

Fulcher, İstanbul’a kadar Kont Stephen’ın ordusuyla birlikte gelmiştir.
Avrupa’yı farklı vakitlerde ve zamanlarda geçerek Bizans başkentine gelen Haçlı orduları bu andan itibaren birleşik bir şekilde Kudüs’e doğru yola koyulmuşlardır. Fulcher de bu orduyla birlikte Anadolu Selçuklu Devleti’nden İznik’in alınmasına ve Sultan I. Kılıç Arslan’a karşı yaptıkları Dorylaion Savaşı’na katılmıştır.
Fakat Fulcher, Maraş’tayken Urfa’ya doğru yönelen Haçlı soylusu Baudouin’e katılarak ana Haçlı ordusundan ayrılmıştır. Bu andan itibaren Fulcher’in, Baudouin’in ordu papazı görevinde bulunduğunu görüyoruz. Yine Baudouin’in Urfa Haçlı Kontluğu’nu kurmasına ve sonra yine ilk Kudüs Kralı olmasına şahitlik etmiş ve tüm bu süreçte ordu papazlığı görevine devam etmiştir. Fulcher’in, Baudouin ile Kudüs’e geldikten sonra ordu papazlığının yanında Kutsal Mezar Kilisesi’nde ve Zeytindağı Manastırı’nda rahip olarak görev yaptığı bazı tarihçiler tarafından ileri sürülmüştür.
Fulcher ilerleyen yaşından ötürü 1110’lardan itibaren Kudüs Kralı I.Baudouin’in (h. 1100-1118) askeri ve siyasi harekatlarında ona eşlik edememeye başlamış, zamanının çoğunu Kudüs’te kitabını yazmaya ayırmıştır. Diğer yandan Fulcher, Kudüs Kralı II. Baudouin’in (h. 1118-1131) döneminde ordu vaizliği görevinde de bulunmamıştır. Eserinin 1127 yılının olaylarından bahsederken aniden kesilmesinden anlaşıldığı kadarıyla 1127 yılı civarında ölmüş olabileceği düşünülmektedir.
Eser
Fulcher’in eserinin adı Gesta Francorum Iherusalem Peregrinantium’dur ve Latince’dir. Ayrıca Fulcher, Birinci Haçlı Seferi’ne katılıp bu seferi anlatan 3 görgü tanığı kaynağımızdan birisidir. Eser, 1095 Clermont Konsili’nde Papa II. Urbanus’un Haçlı Seferi çağrısıyla başlar, 1127 yılı olaylarıyla sona erer.

Fulcher’in, Blois Kontu Stephen ile Flandre Kontu Robert ve Normandiya Kontu Robert’ın İstanbul’a yaptıkları yolculuk ve Urfa Haçlı Kontluğu’nun kuruluşu ile ilgili verdiği bilgiler diğer kaynaklardan bağımsızdır. Bu olaylara ilişkin bilgilerde yegane kaynağımız Fulcher’in eseridir. Ana Haçlı ordusunun Antakya’yı kuşatıp alması ve sonrasında Kudüs’ü ele geçirmesi hususunda verdiği bilgileri anonim Gesta Francorum ve Aguilers’li Raymond’un eserinden edinmiştir. Bu konularda diğer kaynaklarından birisi de sefer sonucunda Doğu’ya yerleşen Haçlılardır. Fulcher olaylarda yer alan insanları da dinleyerek onlardan edindiği bilgileri eserinde kaleme almıştır.
Fulcher eserini 3 kitap halinde düzenlemiştir; Birinci Haçlı Seferi’nin anlatıldığı I. Kitap, Kral I. Baudouin’in dönemini içeren II. Kitap ve Kral II. Baudouin’in hükümdarlık döneminin anlatıldığı III. Kitap.
II. Kitap ile III. Kitap’taki olaylar için dönemin şahidi tek Haçlı kaynağımız Fulcher’in eseridir.
Bu açıdan eser Haçlı devletlerinin kuruluş aşaması için hayati önem taşımaktadır. Fulcher eserini Kudüs Krallığı merkezinde yazsa da diğer Haçlı devletleri (Urfa Kontluğu – Antakya Prinkepsliği – Trablus Kontluğu) ile ilgili olaylara da eserinde yer vermiştir. Ayrıca depremler, kıtlıklar, gökyüzü olayları gibi doğaüstü hadiseleri de anlatmıştır.
Kutsal Kitap’tan ve klasik eserlerden yaptığı alıntılardan, ara sıra verdiği şifreli ve astrolojik tarihlendirmelerden, Filistin’in faunası ve florası hakkında verdiği bilgilerden yola çıkarak erken dönem Haçlı kaynakları içerisinde en eğitimlisi olduğunu söyleyebiliriz.
Fulcher’in eseri kendisinden sonra pek çok tarihçi tarafından kullanılmıştır; Nogentli Robert, Auralı Ekkehard, Caenli Radulph, Surlu William vs.
Tarihçiler tarafından Fulcher’e yöneltilen en büyük eleştiri Urfa Kontluğu’nun kuruluşu hakkında verdiği bilgilerin oldukça az ve yetersiz olmasına karşın şahit olmadığı Antakya ile Kudüs’ün ele geçirilmesi hadiselerinden uzun uzadıya bahsetmesidir. Fulcher neden böyle bir anlatıyı tercih ettiğini eserinde açıklamaz. Lakin bildiğimiz şey, Fulcher’in eserinin ikinci kitabını yazmaya, ilk kitabı tamamladıktan 8 yıl sonra (1109) başladığıdır. Buradan hareketle, Fulcher’in eserini ilk başta kaleme alırken genel bir tarih anlatısından ziyade –Gesta Francorum ve Aguilers’li Raymond’un eserlerinde gördüğü üzere– Birinci Haçlı Seferi’ni kapsayan bir eser olarak tasarladığını düşünüyorum. Ayrıca o dönemin Katolikleri gözünde Kudüs’ün ele geçirilmesi olağanüstü bir hadiseydi ve ele geçiren ordu da sıradan bir ordu değildi. Dolayısıyla Fulcher’in de Urfa’nın ele geçirilmesinden ziyade Kudüs’ün ele geçirilmesini anlatmayı yeğlediğini düşünüyorum.
Eserin Latince tenkitli neşri 1913’te Heinrich Hagenmeyer tarafından yapılmıştır (İndirmek için tıklayınız). Türkçe’de ise 3 farklı çevirisi bulunmaktadır. Dilimize yapılan tam metin çevirisi İlcan Bihter Barlas tarafından İngilizce çevirisinden yapılmıştır (İncelemek için tıklayınız). Diğer taraftan Fulcher’in eserinin birinci kitabı iki farklı tezde işlenerek dilimize çevrilmiştir. Bunlardan Ayhan Can’ın çevirisi (İndirmek için tıklayınız) eserin İngilizce çeviri metninden, Mukadder Yıldız tarafından yapılan çevirisi (İndirmek için tıklayınız) İngilizce çevirileriyle beraber Latince tenkitli neşri de göz önünde bulundurularak yapılmıştır.
I. Kitabın İçeriği (1095 – 1099)
Papa II. Urbanus’un Clermont Konsili’nde yaptığı Haçlı Seferi çağrısı; Le Puy Piskoposu Adhemar’ın seferin Papalık legati olarak atanması; Blois Kontu Stephan ile Normandiya Kontu Robert ve Flandre Kontu Robert’in İtalya’da Papa ile görüşmesi ve İstanbul’a gelmeleri; İstanbul’da Haçlı liderlerinin Bizans İmparatoru Aleksios Komnenos’a bağlılık yemini etmeleri; İznik’e yürüyüş ve orasının ele geçirilmesi; Dorylaion Savaşı; Haçlı ordusunun Anadolu’dan geçerken yaşadığı sıkıntılar; Dük Godefroi’in kardeşi Baudouin’in Urfa’ya gidip orada ilk Haçlı devletini kurması; Ana Haçlı ordusunun Antakya’yı kuşatmaya başlaması ve kuşatma sırasında Haçlı ordusunda çekilen sıkıntılar; Antakya’nın ele geçirilmesi; Musul Selçuklu Emiri Kürboğa’nın ordusunun Antakya’da Haçlılar tarafından mağlup edilmesi; Haçlıların Antakya çevresindeki şehirleri ele geçirmeleri; Haçlı ordusunun Antakya’dan Kudüs’e olan yolculuğu; Kudüs’ün kuşatılması ve ele geçirilmesi; Dük Godefroi’in Kudüs’ün yöneticisi olarak belirlenmesi; Fatımiler’e karşı yapılan Askalan Savaşı’nda Haçlıların zafer kazanmaları; Dük Godefroi’in ölümü.
II. Kitabın İçeriği (1100 – 1118)
Kral I. Baudouin’in yönetime gelmesi; Arsuf’un Haçlılar tarafından Fatımilerden alınması; Kaysariye’nin Haçlılar tarafından Fatımilerden alınması; Fatımilerle yapılan I. ve II. Remle Savaşı; Haçlıların başarısız Akka Kuşatması; Esir düşmüş Antakya Prinkepsi I. Bohemund’un esaretten kurtulması; Haçlıların Akka’yı almaları; Prinkeps Bohemund’un İtalya’ya gidişi; Antakya Naibi Tankred ile Urfa Kontu II. Baudouin’in, Musul Emiri Çökürmüş ile Artuklu Beyi Sökmen karşısında 1104 Harran Savaşı’nda yenilmesi; Naip Tankred’in Urfa Kontluğu’nun yönetimini üstlenmesi ancak esaretten dönen II. Baudouin’e yönetimi devretmekte isteksiz davranması neticesinde yapılan savaş; Antakya Naibi Tankred ile Halep Selçuklu Meliki Rıdvan arasında gerçekleşen Artah Savaşı; Fatımiler ile Kudüs Krallığı arasında III. Remle Savaşı; Antakya Prinkepsi I.Bohemund’un İtalya’dan dönüş yolunda Bizans’a ait Draç’ı kuşatması; Trablus’un Haçlılar tarafından alınması ve Trablus Kontluğu’nun kurulması; Kudüs Krallığı’nın Beyrut’u alması; Musul Selçuklu Emiri Mevdud’un I. Urfa Seferi; Kudüs Krallığı’nın Norveçliler ile birlikte Sayda’yı Fatımilerden alması; Emir Mevdud’un II. Urfa Seferi; Haçlıların başarısız Sur Kuşatması; Antakya Naibi Tankred’in ölümü yerine Salerno’lu Roger’in prinkepsliğin yönetimini üstlenmesi; Emir Mevdud ile Dımaşk Atabeyi Tuğtekin’in Taberiye civarında Kudüs Kralı I. Baudouin’in mağlup etmeleri; Askalan’daki Fatımilerin Kudüs civarına kadar Haçlı topraklarını yağmalaması; Selçuklu Emiri Porsukoğlu Porsuk’un Şeyzer civarına seferi üzerine Kral I. Baudouin’in Antakya’ya yardıma gitmesi ve bu sırada Fatımilerin başarısız Yafa Kuşatması; Antakya Naibi Roger’in Emir Porsuk’u mağlup etmesi; Kral I. Baudouin’in Kızıldeniz yakınına Montreal Kalesi’ni, Sur yakınlarına Scandalion Kalesi’ni inşa ettirmesi; Kral I. Baudouin’in ölümü.
III. Kitabın İçeriği (1118-1127)
Kudüs Krallığı’nın önde gelen isimlerinin Urfa Kontu II. Baudouin’i krallığa geçmesi için çağırması ve Baudouin’in gelerek kral olması; birleşik Fatımi-Dımaşk ordusunun Haçlıların elindeki Askalan’a yürümesi ancak çarpışma olmadan orduların dağılması; Antakya Naibi Roger’in Artukoğlu İlgazi ile yaptığı Kanlı Meydan Savaşı’nda mağlup olarak ölmesi ve Kral II. Baudouin’in Antakya Prinkepsliği’nin yönetimini devralması; Zerdana’da İlgazi’nin mağlup edilmesi; Kral II. Baudouin’in 1120 yılında Kudüs Krallığı’nda vergi affında bulunması; Artukoğlu İlgazi’nin Antakya civarına akını ancak Kral Baudouin’in gelişiyle geri çekilmesi; Kral Baudouin’in Kudüs Krallığı’nı yağmalayan Dımaşk Atabeyi Tuğtekin’e karşı seferi; Urfa Prinkepsi Joscelin’in ve ardından Kral II. Baudouin’in Artuklu Beyi Belek tarafından esir alınması; Joscelin’in Belek’in elinden kurtulması; Venediklilerin yardımıyla Sur’un Kudüs Krallığı tarafından alınması; Emir Belek’in ölümü ve Kral II. Baudouin’in esaretten kurtulması; Haçlıların birleşetek Halep’i kuşatmaları ancak Musul Emiri Aksungur el-Porsuki’nin gelişiyle geri çekilmeleri; Kral II. Baudouin’in Beyrut Dağları’nda bir kale inşa ettirmesi; Filistin’in bitki ve hayvan türleri; Bekaa vadisinde Dımaşklılar’ın mağlup edilmeleri; Prinkeps II. Bohemund’un Antakya’ya gelişi ve Kral II. Baudouin’in prinkepsliğin yönetimini ona devretmesi; Akdeniz’in tasviri; Akka ile Sur civarında sıçanlar yüzünden çıkan veba.

Kaynakça
ALTAN, Ebru, “Birinci Haçlı Seferi’nin Bir Görgü Tanığı: Fulcherius Carnotensis”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı: 37, İstanbul, 2002, ss. 45-49.
CAN, Ayhan, Fulcherius Carnotensis’in Haçlı Vekayinamesinin Türkiye İle İlgili Olayları Da İçine Alan Birinci Kitabının Tercümesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1998.
CARNOTENSİS, Fulcherius, Kudüs Seferi (Kutsal Toprakları Kurtarmak), çev. İlcan Bihter Barlas, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, Haziran 2009.
DEMİRKENT, Prof. Dr. Işın, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1118-1146), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1994.
EDGINGTON, Susan B., “Fulcher of Chartres”, The Crusades: An Encyclopedia, Cilt: II, ed. Alan V. Murray, ABC-CLIO, California, 2006, ss. 489-490.
SYNAN, Edward A., “Fulcher of Chartres”, Dictionary of the Middle Ages, Cilt: 5, ed. Joseph R. Strayer, Charles Scribner’s Sons, New York, 1985, s. 311.
YILDIZ, Mukadder, Fulcherius Carnotensis Birinci Haçlı Seferi Vekayinamesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1999.
haçlıların mektupları isimli kitapta burda yazılanlar detaylıca yer alıyormu?
Merhabalar. Kitapta Birinci Haçlı Seferi ilgili bölümde seferin seyri ve mektupların içeriği hakkında bilgi mevcut.