Bu içeriğimizde tarihin büyük komutanlarından olan Napoleon Bonaparte’ın Mısır Seferi ve sefer sırasında karşılaştığı zorlukları içeren 10 iyi bilgi derledik. Keyifli okumalar.
1 – Napoleon’un Sefere Hazırlığı
Napoleon Ağustos 1797’de Direktuvar’a yazdığı mektupta şöyle diyordu: “İngiltere’nin belini tam manasıyla kırabilmek için Mısır’ı ele geçirmemizin vakti geldi.” Talleyrand da bizzat İstanbul’a gideceğini ve Sultan III. Selim ile konuşup ondan sefere fiili bir karşılık vermemesini isteyeceğini söyledi. Bu vaat, Talleyrand’ın Napoleon’u yanlış yönlendirdiği ilk olay olmakla birlikte bunların sonuncusu ya da en ciddisi değildi.
2 – Napoleon ve Mısır
Napoleon, Mısır’ı “dünyanın coğrafi anahtarı” olarak tanımlıyordu. Gayesi bölgedeki Britanya ticaretine darbe indirip onun yerine Fransız ticaretini ihya etmekti. Hiçbir şey yapmasa bile Kraliyet Donanması’nı Akdeniz ve Kızıldeniz’in girişleri ile Hindistan ve Amerika’ya giden ticaret rotalarını eş zamanlı olarak korumak için fazlasıyla geniş bir alana yayılmaya zorlamayı umuyordu.
3 – Napoleon’un Sefer Kütüphanesi
Genç General sefere çıkarken Kaptan Cook’un “Seyahatler”, Montesquieu’nün “Kanunların Ruhu” ve Goethe’nin “Genç Werther’ın Acıları” eserleri de dahil olmak üzere tarih, coğrafya, felsefe ve Yunan mitolojisini konu alan çalışmaları içeren özel olarak derlenmiş 125 kitaplık bir kütüphaneyi de yanında götürecekti.
Livius, Tukidides, Plutarkhos, Tacitus ve elbette Julius Caesar tarafından kaleme alınan çalışmaların da dahil olduğu bu özel kütüphane; Turenne, Conde, Saxe, Malrborough, Savoylu Eugene, İsveçli Demirbaş Şarl ve Yüz Yıl Savaşları’nın meşhur Fransız komutanı Bertrand du Guesclin’in biyografileriyle zenginleştirildi.
Napoleon; Büyük İskender’in Mısır, İran ve Hindistan seferlerine çıkarken yanına bilgileri ve filozofları aldığını pekâlâ biliyordu. Enstitünün münasip bir üyesi olan genç General de benzer bir dürtüyle bu seferin yalnızca fetih gayesi taşımamasını, aynı zamanda kültürel ve bilimsel bir etkinlik haline gelmesini istiyordu.
Bu doğrultuda coğrafyacılar, botanikçiler, kimyagerler, antika meraklıları, mühendisler, tarihçiler, yazıcılar, astronomlar, zoologlar, ressamlar, müzisyenler, heykeltıraşlar, mimarlar, şarkiyatçılar, matematikçiler, ekonomistler, gazeteciler, inşaat mühendisleri ve balon pilotlarından oluşan 167 kişilik bir grup teşkil etti.
4 – Askeri Hazırlıklar
Napoleon, Haçlı Seferleri’nden bu yana Orta Doğu’ya yönelik bu ilk Fransız harekâtına küçük detaylara yönelik her zamanki titizliğiyle hazırlandı. Ordunun ihtiyaç duyduğu tüm askeri teçhizatın yanı sıra astronomi teleskopları, balon donanımı ve kimya gereçleri ile Latince, Arapça ve Süryanice baskı makineleri hazır edildi.
“Ne kadar çok şaraba ihtiyacımız olacağını biliyor musun” diye yazıyordu. 4.800 şişe şarap sipariş etmesini istediği Monge’a. Bu şarapların büyük bir çoğunluğu en sevdiği şarap türü olan kırmızı burgonya şarabı olacaktı.
5 – Mısır’da Teşkilatlanma
Napoleon Kahire’ye girdikten sonra uygulamaya koyduğu bazı hizmetler: Özel bir kararname ile posta hizmeti teşkil edilmesini, sokakların aydınlatılıp temizlenmesini, Kahire ile İskenderiye arasında at arabası hizmeti başlatılmasını, bir darphane kurulmasını ve Memluklerin Mısırlı köylülere yönelik insafsız taleplerinin yerine daha düşük oranlı makul bir vergilendirme sistemi inşa edilmesini emretti. Genç General aynı zamanda feodalizmi lağvedip yerine divanlar tarafından idare edilen bir yönetim tahsis etti.
6 – Sefer Hakkında
Napoleon’un kariyerindeki ilk ciddi yenilginin Akka girişimi olduğu söylenebilir. Genç General o gün Asya’nın ikinci Büyük İskender’i olma hayallerini terk etmek zorunda kaldı. Görkemli tutkularını sonra şöyle özetleyecekti: “Yeni bir din kurabilirdim. Kendimi bir filin sırtında, başımda sarıkla ve ihtiyaçlarım doğrultusunda tasarladığım yeni bir Kur’anla Asya’ya doğru ilerlerken görüyorum.
Genç General çok sonraları Lucien’a şöyle diyecekti: “Talihimi Akka’da yitirdim.”
Açık sözlü bir Alsaslı olan Kleber ise “Korsikalı Cüce” diye anmaya başladığı Napoleon’un kendisini Mısır’da terk ettiğini öğrenince kurmaylarına şöyle dedi: “ Alçak herif altına sıça sıça kaçıp bizi terk etti. Avrupa’ya döndüğümüzde bokunu yüzüne süreceğiz.” Ancak Kleber bu zevkten mahrum kalacaktı. Zira 1800 yılının haziran ayında 24 yaşındaki Süleyman adında bir öğrenci kendisini hançerleyip öldürecekti.
7 – Sonuç
Napoleon’un Mısır seferinde elde ettiği en uzun vadeli başarı askeri ya da stratejik değil zihni, kültürel ve sanatsaldı. Vivant Denon’un derin ve abidevi eseri Mısır’ın Tasviri 1809’da yayımlandı. Çalışmanın kapak sayfasında “İmparator Büyük Napoleon Hazretleri’nin emriyle yayımlanmıştır” ibaresi yer alıyordu. Kitabın ön sözünde Mısır’ın Büyük İskender ve Sezarlar tarafından daha önce işgal edildiği ve bu kişilerin üstlendikleri misyonların Napoleon’a örnek teşkil ettiği belirtiliyordu.
Kaynak: Andrew Roberts, Napoleon (Çev. Barbaros Uzunköprü), Kronik Kitap, İstanbul 2023