Bu içeriğimizde; 10 farklı İslâm kaynağına göre Malazgirt Meydan Muharebesi’ndeki tarafların ordu büyüklüklerini derledik. İyi okumalar dileriz.
1. İbnü’l-Kalânisî, Zeylü Târîhi Dımaşk
“Anlatıklarına göre Bizans ordusu, Rumlardan ve diğer kavimlerden olmak üzere takriben 600.000 kişiden müteşekkil idi. İslâm ordusuna gelince, bu da zikrettiklerine göre, Türklerden ve diğer kavimlerden olmak üzere takriben 400.000 kişiden meydana gelmekteydi.”
Selçuklu Ordusu: 400.000
Doğu Roma Ordusu: 600.000
2. İbnü’l-Ezrak, Târîhu Meyyâfârikîn ve Âmid
“Savaş için her iki taraf karşı karşıya geldiler. Bizanslılar 300.000 kişilik ordularını savaş düzenine koydular. Sultan’ın az bir askeri vardı.”
Selçuklu Ordusu: Sayı yok
Doğu Roma Ordusu: 300.000
3. Hüseynî, Ahbârü’d-Devleti’s-Selcûkıyye
“(Sultan Alp Arslan), Hoy ve Selmas yörelerinde bulunduğu sırada Bizans İmparatoru’nun, (İslâm) ülkesini Hristiyan krallarından birinin oğluna tefviz edip bunun için atlı ve yaya 300.000 kişiden mürekkep bir ordu teşkil ettiğini öğrendi. (…) Sultan’ın yanında yiğit erlerden müteşekkil 15.000 atlı olup, her atlının bir de yedek atı vardı.”
Selçuklu Ordusu: 15.000
Doğu Roma Ordusu: 300.000
4. Bündârî, Zübdetü’n-Nusra ve Nuhbetü’l-Usra
“(Sultan Alp Arslan’ın) yanında seçme 15.000 atlı bulunuyordu. Bu atlılardab her birinin yedek atı da vardı. Bizans ordusuna gelince; Rum, Rus, Guz, Kıpçak, Gürcü, Abhaz, Hazar, Frenk ve Ermenilerden müteşekkil olmak üzere 300.000 kişiden fazla idi.”
Selçuklu Ordusu: 15.000
Doğu Roma Ordusu: 300.000
5. İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Târîh
“Bu yıl Bizans İmparatoru Ermanus; Rumlardan, Frenklerden, Guzlardan, Ruslardan, Peçeneklerden, Gürcülerden ve başkalarından olmak üzere 200.000 kişilik ordu ile haşmet ve debdebe içerisinde sefere çıktı. (Sultan Alp Arslan’ın); askerlerinin uzakta, düşmanın da yakında bulunmasından dolayı, asker toplaması mümkün olmadı; ağırlığını, zevcesini ve Nizâmü’l-Mülk’ü, Hemedan’a gönderdikten sonra yanındaki 15.000 atlı ile düşmanın üzerine süratle hareket etti.”
Selçuklu Ordusu: 15.000
Doğu Roma Ordusu: 200.000
6. Ahmed b. Mahmûd, Selçuknâme
“Bizans İmparatoru Romanos; Efrenc, Rus, Ermeni, Rûm, Farslar ve Guzlar (Oğuzlar)’dan 600.000 asker ve savaşçı yiğitler toplayıp, 2400 araba hâzır eyledi. (…) Sultân’ın yanında Kürdlerden 10.000 seçkin asker ve reisler de toplandı. Ancak Sultan’ın daha çok itimâdı yanında olan 4.000 kula idi. Onların her birinin büyük yiğitliklerine inancı vardı. Sonra Sultân o 14.000 seçkin asker ve reisleri ile Efrenc, Rus ve İmparator Romanos’la savaşmak için ilerledi.”
Selçuklu Ordusu: 14.000
Doğu Roma Ordusu: 600.000
7. İbnü’l-Adîm, Bugyetü’t-Taleb fî Târîh-i Haleb
“Daha sonra Sultan ve Bizans İmparatoru, Zilkade ayının beşinci Çarşamba günü Ahlat-Malazgirt arasında bulunan Zehre’de savaş için birbirlerine yaklaştılar. Sultan’ın 15.000, Bizans İmparatoru’nun 300.000 askeri vardı.”
Selçuklu Ordusu: 15.000
Doğu Roma Ordusu: 300.000
8. Kerîmüddîn Aksarâyî, Müsâmeretü’l-Ahbâr ve Müsâyeretü’l-Ahyâr
“(Alp Arslan) bundan sonra 12.000 atlı ile Bizans’a akın yaptı. Bizans İmparatoru Ermiyanus, 50.000 zırhlı atlı ile ona karşı çıktı ve Malazgirt yazısında karşı karşıya geldiler.”
Selçuklu Ordusu: 12.000
Doğu Roma Ordusu: 50.000
9. Reşîdüddîn Fazlullâh-ı Hemedânî, Câmiu’t-Tevârîh
“Sultan Alp Arslan devrinde Bizans İmparatoru, 300.000 atlı ile kendisine karşı sefere çıktı. Sultan bunu işitince hemen Azerbaycan’a yöneldi. Yanında az bir asker vardı. Terken Hatun’u ve Nizâmü’l-Mülk’ü, Tebriz’de bıraktı ve kendisi 15.000 atlı ile Ahlat’a doğru yollandı.”
Selçuklu Ordusu: 15.000
Doğu Roma Ordusu: 300.000
10. Mîrhând, Ravzatü’s-Safâ
“Bu sırada Bizans İmparatoru’nun İslâm uclarından büyük bir uc olan Malazgirt’e konduğu haberi geldi. Onun bayrağının altında 300.000 muharip atlı toplanmıştı. Sultan, ordusunun azlığına rağmen Allah’a tevekkül ile savaşa hazırlanıp Malazgirt’e yaklaştığında…”
Selçuklu Ordusu: Sayı yok
Doğu Roma Ordusu: 300.000
Yararlanılan Eserler
İslâm Kaynaklarına Göre Malazgirt Savaşı (Metinler ve Çevirileri), çvr. Faruk Sümer & Ali Sevim, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2018.
Mustafa Alican, Malazgirt 1071: Kıyametin İlk Günü, Kronik Kitap, İstanbul 2017.
Ahmed b. Mahmûd, Selçuk-nâme (I), haz. Erdoğan Merçil, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul 1977.