Bir Katolik’in Gözünden: 10 Maddede Sultaniyeli Johannes’in Anlatımı İle Emir Timur

Türk-Moğol tarihinin en büyük kumandanlarından olan Emir Timur, dünyanın birçok dininden / milletinden / kültüründen insanın olduğu gibi Hristiyanların da dikkatini üzerine çekmiş, hakkında birçok metin kaleme alınmıştı.

Bu içeriğimizde; Emir Timur’un Fransa’ya gönderdiği Hristiyan elçi Sultaniyeli Johannes’in kaleminden Emir Timur’u aktardık. İçerik hazırlanırken Kronik Kitap‘tan çıkan “Timur’un Sarayında: Fransa’ya Gönderdiği Elçinin Kaleminden Emîr Timur’un Hayatı, Devleti ve Halkı” isimli eser kullanılmıştır.

1 – “Temir Bey” adının anlamı

Adı şu şekilde tercüme ve izah edilir: Temir Bey özel isimdir ve temir bizim lisanımızda fer yani “demir” demektir, bey ise “senyör” anlamına gelir, yani “demir senyör” manasındadır.

2 – Timur’un soyu

Timur soyca, Şark cenahından Tatar’dır ve ulusuna Iocate (Çağatay) denir, kimilerine göre İsa Mesih efendimize tapınmaya gelen üç kralın (İncil’de bahsedilen, Hz. İsa doğduğu sırada onu ziyaret edip tapınmaya gelen üç müneccim-kral) soyundan gelmektedir.

3 – Timur’un ülkesi

Timur’un ülkesinde, İran ülkesinin ötesindeki Inde (Hindistan) ülkesi, Corasin (Horasan) denen vilayet, Medie (Azerbaycan) denen başka bir vilayet ve Suciz (Susa) denen şehir bulunur ve sınırları Pers diyarı boyunca uzanır, Temir Bey’in başkenti Semerkant şehrini içine alır ve yüz günlük yolculuk boyunca Gyon (Ceyhun) Nehri’nin ötesine dek uzanır.

4 – Timur’un yeğenlerinin sayısı

Timur’un yetmişten fazla yeğeni vardır. Bunların ilki, ağabeyinin en büyük oğludur ve İmparator’un kanından gelir, adeta ikinci bir hükümdar gibi büyük bir ülkenin başında hüküm sürer ve birçok ülkelerde, beyliklerde kendi soyundan ve kendisine bağlı kişilere beylik vermiştir ve adı Mamuzatain’dir (Hüseyin Mirza).

5 – Timur’un hanımlarının sayısı

Timur’un meşru nikahlı dört karısı ve sayısız cariyesi vardır. En büyük karısı İmparator’un kızıdır, adı Caron’dur (Saray Mülk Hanım).

6 – Timur’un ihtişamı ve kudreti

Timur, hükümdar olduğu kısa süre içinde birçok yerde harp etti ve başta Moğol İmparatoru olmak üzere sayısız kralı ve hükümdarı dize getirdi. Ne bir şehir ne de bir kale ona karşı durabildi. Sayısız şehri ve kaleyi zapt etti ve sınırsız sayıda esir aldı, şehirleri, kentleri, kaleleri yakıp yıktı. Sayılamayacak kadar muharebeden muzaffer çıktı, hatta Büyük Türk’ü esir aldı ve hâlen elinde bulundurduğu Türkiye’yi zapt etti.

7 – Timur’un ordusu

Timur’un askerlerinin sayısı kesin olarak bilinmemektedir. Kimileri, emrinde bir milyon askeri ya da en azından sekiz yüz bin atlı askeri olduğunu söylemektedir. Sahip olduğu deve ve diğer hayvanların sayısı ise bilinmemektedir. Ayrıca üzerinde askerlerinin oturup savaştığı kırk savaş fili vardır.

8 – Timur’un merhameti ve acımasızlığı

Timur öyle biridir ki, şarap içtiği zamanlar merhametli ve cömerttir. Yüreğinin katılaşmadığı zamanlar çok adildir. Dostlarına ve elçilere, bilhassa uzak ülkelerden gelenlere karşı da bir hayli sıcakkanlıdır. Kendisine karşı fenalık işleyenlere ya da iradesine karşı gelenlere ise çok merhametsiz ve acımasızdır.

9 – Timur’un harp buyrukları

Timur, buyruklarını söz söylemeden, işaretlerle öyle verir ki böylelikle herkes ne istediğini anlar. Ayrıca ordusunu binlik, yüzlük ve onluk gruplar halinde nizama sokmuştur. Emir verdiği zaman uymamanın cezası boynu vurulmak olduğundan kimse kendisine verilen emre uymamazlık edemez.

10 – Timur’un adaleti

Timur, ülkenin dört bir yanına memurlar çıkarmıştır ve adaleti sıkı şekilde uygular. Suç işleyen kimsenin gözünün yaşına bakmaz ve acımaz. En küçük suçlardan bile olsa memurları arasında en yüksek konumdakileri de en düşük mertebedekileri de öldürtür. Birileri dava edildiği zaman çok yüksek para cezalarına çarptırılırlar.